Op 4 december vorig jaar sloot woksnackbar Amy’s & Ta aan Vlasmarkt 7. Het werd aangekocht door horecaondernemer Martin Priem, met de bedoeling het bij zijn zaak Cityclub Zanzibar te betrekken. De interne verbouwing is net afgerond. Het pand aan de Vlasmarkt wordt géén tweede ingang. Het wordt de keuken. Om te begrijpen hoe dat bouwtechnisch mogelijk is kun je het beste even inzoomen op het huizenblok met Google Maps in 3D. Dan zie je hoe alle panden aan de Pottenmarkt, Markt en Vlasmarkt tegen elkaar aan zijn gebouwd. Als je voorheen achterin Zanzibar stond, zag je links van de toiletten een muur. Die is nu doorgebroken, waardoor je direct kunt doorlopen naar het voormalige Amy’s & Ta.

Ideaal

Martin en zijn vrouw Elina vertelden dat ze al langer een oogje hadden op Vlasmarkt 7. De keuken op de eerste verdieping voldeed weliswaar aan alle eisen maar ideaal was het niet. Te warm voor het personeel en ronduit onhandig qua logistiek. Toen ik er was, legde het stel uit dat de nieuwe keuken onderdeel is van een groter plan. Het team van chef Laura Patty is bijvoorbeeld uitgebreid met Wally Houtepen, om de keuken verder uit te bouwen.

De vrijgekomen ruimte op de eerste verdieping gaat ook benut worden. Er komen weer extra zitplaatsen en een ruimte voor DJ’s. Het was grappig om te zien dat met het strippen van die etage allerlei elementen uit het recente verleden van de zaak zichtbaar werden. Een likje verf van discotheek The Opera hier en een lambrisering van Club Divine daar.

Truweel

Maar de horecageschiedenis van het pand aan Markt 79 gaat veel verder terug dan de jaren ‘90. Die begon in ieder geval begin 19e eeuw. In die periode zaten in het pand horecagelegenheden met namen als Het Gouden Truweel, Denemarken en koffiehuis De Kersenboom. Vervolgens was het tot in de jaren ‘20 in handen van herensociëteit De Vergenoeging, dat het pand zelfs een tijdje gebruikte als kegelbaan. Daarna zou de Electrobioscoop er enkele decennia floreren, zat er een tijd een antiekzaak in het pand en kwam er opnieuw een bioscoop. Rond 1993 kwam de echte horeca weer in beeld, toen nachtclub Electro er zijn deuren open. Martin verscheen in 2001 op het toneel, toen hij samen met Rob van Poepele de zaak overnam en heropende als The Opera, dat hij later transformeerde tot Club Divine en het huidige Zanzibar. Je zou er een boek over kunnen schrijven. Martin en Elina zijn in ieder geval alvast begonnen aan een nieuw hoofdstuk.

Zo ver als de horecageschiedenis van de Pottenmarkt in Middelburg teruggaat, zo relatief kort is die van het in 1608 gebouwde pand op nummer 10. Daar zit pas horeca in sinds 2002, toen Ramon Wijs het café Kleine Jongen opende. Tussen het einde van de 19e eeuw en 1940 fungeerde het als woonhuis en daarna deed het lang dienst als winkel. Rond het jaar 2000 stond het op de nominatie voor sloop, maar de huidige eigenaar liet het met subsidies restaureren en terugbrengen in originele staat. In de jaren vanaf 2002 wisselde de zaak meerdere keren van naam en nog vaker van exploitant. Kleine Jongen sloot in 2005, opvolger ‘1618’ hield na twee jaar op en café De Prinse van Oranje na zes jaar. Al die wisselingen leidden ertoe dat steeds meer mensen zich begonnen af te vragen of het wel geschikt voor horeca. De huidige eigenaars, Marco de Leeuw en Sandra Rijkse, vonden van wel. Zij zagen potentie, namen het over en heropenden in februari 2014 als café Die Lange, zowel de bijnaam van Marco zelf als van de Lange Jan. Zaterdag vieren Marco en Sandra het 4-jarig jubileum. Dat was voor mij een goede reden om zondag een biertje te drinken met het stel. Ik wilde weten hoe ze terugkijken op die vier jaar en of ze overal tevreden over zijn. Dat laatste zijn ze zeker. Die Lange werd stapsgewijs uitgebouwd tot wat het nu is: een lunchcafé met groot terras dat in het seizoen meestal vol zit. Als stel vullen Marco en Sandra elkaar perfect aan. Zij waakt over de dagbediening, hij zorgt dat er in de avonduren nog altijd gefeest wordt. Hij verzint de nieuwe concepten, zij waakt over het beschikbare budget.

Zeelandia Middelburg

Maar ondanks al die ontwikkelingen ging ons gesprekje vooral over de relatie tussen Die Lange en Middelburgse sportwereld. Marco sponsort Zeelandia Middelburg en verwent de teams regelmatig met een kratje bier. Dat was zondag niet anders. Tijdens ons gesprek viel een elftal de zaak binnen, waarop Marco meteen een kratje klaarzette. Zeelandia had gewonnen. De mannen accepteerden het kadootje dankbaar. Een voor een riepen ze ‘lekker, Lange’. Toen ik aan Sandra vroeg of dit tafereel illustratief was voor de relatie tussen Marco en voetbalteams bevestigde ze dat lachend. “Alle klanten zijn voor ons belangrijk hoor, maar met Zeelandia hebben we een speciale band. Iedere vrijdagavond feest met die jongens en als er eens eentje zijn sporttas vergeet? Dan was ik de voetbalkleren ook nog voor hem.” Kijk, dat is nog eens service. ‘Lekker, Lange!’ Op naar dat eerste lustrum!

“We vinden het nog steeds leuk! Italiaanse pop-up avonden met Henry Willemsen, een Wildavond met De ZeeuwZe en Cas Zwemer, en ook nog een aantal besloten feestjes in het verschiet.” Eigenaars Annemiek Senden en Jeroen Lagerweij blikten kort voor de jaarwisseling vol enthousiasme terug op hun eerste drie maanden in Lunchcafé MeeKaane aan Pauwpoort 3 in Middelburg, een zijstraatje van het Damplein. Ik las het Facebook-berichtje met een glimlach. In 2017 kwamen er in Middelburg centrum minstens 30 nieuwe winkels en horecazaken bij. Als volger van de ontwikkelingen in de stad had ik het er, met vlagen, gewoon een beetje druk mee. Voor een paar startende ondernemers had ik echter extra belangstelling, zo ook voor Annemiek en Jeroen. Zij begonnen de zaak in een prachtig pand waar ik veel herinneringen aan bewaar. Ik was heel nieuwsgierig hoe zij de ruimte van de voormalige discotheek en cinema Meccano zouden benutten.

Verliefd

Annemiek en Jeroen werden er verliefd op en kochten het. Aanvankelijk hadden ze er geen zakelijke plannen mee, maar Annemiek droomde al jaren van een eigen horecazaak. Toen ze vorig jaar de kans kreeg om iets anders te gaan doen was de keuze snel gemaakt. Waarom niet iets proberen in een pand waar je toch al woont en waarin bijna alle horecavoorzieningen al aanwezig zijn, als je ook nog eens een vriend hebt die handig genoeg is om alles naar je eigen smaak te vertimmeren? Dan zijn de extra investeringen en het ondernemersrisico beperkt. Ze gingen aan de slag. De zaak opende een paar maanden later en het werd meteen duidelijk dat die zich niet alleen als lunchcafé wil profileren. In dat laatste kwartaal van 2017 was de zaak een paar keer pop-up restaurant, werden er diverse bedrijfsborrels georganiseerd en breidde de kaart met alcoholische versnaperingen snel uit. Vorige week ging ik buurten bij de twee en leerde dat ze vanaf januari zullen starten met High Wines, High Beers, en High Teas. Er is alle ruimte voor het experiment in MeeKaane, letterlijk en figuurlijk.

Samenwerking

Het café is ook van de samenwerking. Het hielp als nieuwkomer op vrijwillige basis mee bij de wijn- en bierfestivals die in december op het Damplein werden georganiseerd en koopt de wijnen in bij de nieuwe buurtjes die óók vorig jaar begonnen, in het pand waar ooit café Meccano was gevestigd: Wijnlokaal Middelburg. In de jaren ’80 waren de twee panden fysiek met elkaar verbonden, omdat je de discotheek betrad via een deur achterin het café, nu is de verbinding er weer. Prachtig toch?

Op 7 oktober 2017 overleed Bo Wesdorp, de eigenaar van het nieuwe café Hard & Ziel de Turfkaai in Middelburg. Dat bericht kwam snoeihard binnen bij heel veel , ook bij mij. Bo was een stadsicoon waar iedereen zijn eigen relatie mee had. Voor mij was het een oud-werkgever, maar vooral ook een maatje. In de kroeg kon ik heerlijk met hem bomen over de mooie en rauwe kanten van het leven, over ondernemen en over de liefde. Bo kon een wilde man zijn, maar dat was hij nooit als wij samen zaten. Dan was hij warm en attent. Lief zelfs.

Het afscheid van hem was heftig, nam voor sommigen letterlijk de hele week in beslag, maar het ademde in alles de geest van Bo, of Bolkie, zoals velen hem altijd zijn blijven noemen. Alles kwam samen bij het afscheid, afgelopen vrijdag. Op dat moment zagen we nog eens wat we allemaal al heel lang wisten: de kennissen- en vriendenkring van Bo was groot en divers. Boksers en drinkebroers, directeuren en danseressen. Het was mooi, om al die mensen nu eens samen te zien, maar ook pijnlijk en verwarrend. Zo veel. Mensen. Karakters. Vragen.

Rockdesert

Ik merkte dat mijn ogen vooral zochten naar mensen die in de jaren ‘90 veel in Bo’s café Rockdesert op het Damplein kwamen. Nu ik daar achteraf over nadenk begrijp ik wel waarom ik dat deed. In die periode leerde ik Bo pas een beetje kennen. Voor die periode was hij voor mij die jongen van de straat, die vriendelijke vechtjas, die ook wel eens als portier in het Middelburgse nachtleven werkte. Als klant, en later als medewerker van de Desert leerde ik dat hij veel meer in zijn mars had en dat wilde bewijzen. Hij nam de zaak over zonder al te veel kennis van ondernemen. Daardoor maakte hij soms fouten, maar dat gaf niet. Daar leerde hij dan weer van. Zulke dingen werden bovendien dik gecompenseerd door het succes van de zaak.

Lowlands

Het Lowlands-festival bestond nog maar net en Bo keek goed wat daar allemaal gebeurde en welke muziek aansloeg bij het publiek. Dat vertaalde hij geleidelijk naar zijn café. Een paar jaar lang kon je alles verwachten aan het Damplein. Blues en grunge, rock en punk, dance en hip-hop. Bo experimenteerde er op los. Hij waagde zich zelfs een paar jaar aan de organisatie van festivals (‘Ik zal ze eens wat laten zien daar op de Markt!’) of aan het gedogen van blowen in de zaak. Als iets niet bleek te werken, stopte hij er weer net zo makkelijk mee. ‘Die blowers zuipen niet genoeg, gozer!’

Paperassen

Tot 2016 was Bo aan het zoeken wat hij zou gaan doen. Hij twijfelde aan van alles en nog wat, maar koos uiteindelijk voor het verbouwen van een oud pand aan de Turfkaai. Een project waar hij zich met hart en ziel op stortte. Ooit bekeken we samen oude foto’s van een ‘bierhalle’, die daar al voor 1900 zat. Die gevel vond hij zo mooi. Uiteindelijk wist hij de sfeer van toen nog terug te halen ook. Maar hoe mooi zijn nieuwe zaak ook werd, er zat nog van alles dwars. Het experimenteren, zoals dat in de jaren ‘90 nog kon, was er niet meer bij. Regelgeving en paperassen, veranderd publiek en verstikkende voorschriften. Een van de laatste zinnen die hij me appte tijdens mijn vakantie luidde: ‘Het is niet meer zoals vroeger …’

Nu zeker niet meer. We gaan je missen, pik.

De Dikke van Dale online omschrijft een stamgast als een vaste bezoeker van een café. Zo’n gast kun je dus al zijn als je een paar maanden of jaren regelmatig je gezicht laat zien aan de bar. Bij het woord stamkroeg staat echter ‘kroeg waar iemand dagelijks komt, waar hij tot de ‘stam’ der gasten behoort’.

Dat komt in de buurt, maar toch zijn sommige klanten meer dan stamgasten. Ik doel op mensen voor wie cafés tweede huiskamers zijn, die helemaal thuis zijn in de cafés waar ze komen. Ze kennen ieder hoekje en alle bezoekers. Ze komen er al vanaf de dag dat de zaak werd geopend. Niet zelden hebben ze ook gewerkt voor de kroegeigenaar. Hoe je zo iemand precies noemt, weet ik ook niet, maar hij of zij is méér dan een stamgast.

Vakkundig

Als één iemand daar een voorbeeld van is, dan is het Peter van der Horst, een kroegicoon. Toen ik rond 1985 voor het eerst in Bar American kwam was hij daar al dertien jaar stamgast. Dat zag je aan alles. Hij was er altijd. Misschien was hij ook wel de eerste persoon die ik, zeer vakkundig, luchtgitaar zag spelen. Later leerde ik Peter veel beter kennen. Ik was een paar jaar barman in zijn stamkroeg, maar ook in  Seventy-Seven, waar hij op de zaterdagavonden zeker al twaalf jaar lang kon worden uitgetekend. Peter is het type man dat je graag aan de bar hebt. Altijd in voor een praatje en een geintje, goed op de hoogte van het nieuws uit de stad én met een fenomenale kennis van de rockgeschiedenis.

Als je zijn luchtgitaar zou vervangen door een echte zou je merken dat hij echte akkoorden speelt. Als je een nummer als ‘Doctor Doctor’ van UFO opzet kan je er gif op innemen dat hij dat geintje maakt: ‘Als ze nu geen UFO draaien ga ik naar huis’. Ik noem dat nummer, omdat zijn loopbaan als zanger en gitarist er ooit mee begon. Het was het nummer dat hij in 1977 zong met de band Joe Banana, later opgevolgd door Overload. Dat was ook de tijd dat Peter en zijn maten vaak op stap gingen in Walcherse dorpen. Op zaterdagavond naar café Royal in Zoutelande. “Omdat dat toen de enige kroeg was waar alle soorten muziek werden gedraaid”. Of naar het Kasteel in Westkapelle. De aanwezigheid van toeristen speelde daar natuurlijk een rol in. Als Peter eenmaal smakelijk begint te vertellen over die tijd ben je nog niet zomaar uitgeluisterd en -gelachen.

Kanaalzicht

Sinds vier jaar is Peter barman in café Kanaalzicht. Aan dat beeld moet ik nog een beetje wennen. Dat komt omdat ik hem als barman van American nooit heb meegemaakt, dat was voor mijn tijd. Maar toen ik er onlangs een biertje ging drinken zag ik wel dat hij ook daar op zijn gemak is. Niet zoals in Bar American misschien, maar toch: wel alsof hij in zijn eigen huiskamer zit. Hij stond die middag wel mee te zingen met heel andere muziek dan ik van hem gewend ben. Was het nou iets Nederlandstaligs? Ook geen probleem! Hij gaat toch niet haar huis. Hij is thuis.